Γρηγόριος Αυξεντίου
Είναι φτιαγμένο από μαύρο μάρμαρο και στην βάση του αναγράφεται Ήρωας του Απελευθερωτικού Αγώνα 1955-59
Τοποθεσία
Στην πλατεία Γρηγόρη Αυξεντείου την πλατεία που φέρει το όνομα του στο κέντρο της Λεμεσού στο ύψος του παλιού Νοσοκομείου στη ομώνυμη λεωφόρο βρίσκεται το επιβλητικό άγαλμα του.
Πατρότητα
Έργο του γλύπτη Φαίδωνα Ποταμίτη.
Ο Γρηγόρης Αυξεντίου, γεννήθηκε στο χωριό Λύση της επαρχίας Αμμοχώστου, στις 22 Φεβρουαρίου του 1928. Έκανε τη στρατιωτική του θητεία στον 1° λόχο του 613ου τάγματος πεζικού, στα Ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Ακολούθως, υπηρέτησε στην Ελλάδα στο Αλβανικό Μέτωπο και στην Ήπειρο με τον βαθμό του υπολοχαγού. Στις 15/11/52, τελειώνοντας την θητεία του, επιστρέφει στην Κύπρο όπου εργάζεται ως οδηγός ταξί. Εκείνη την περίοδο αρραβωνιάζεται. Τον Ιανουάριο του 1955, μυήθηκε στην Ε.Ο.Κ.Α. (Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών, με κύριο στόχο την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα). Στις 20/1/1955 είχε την πρώτη του επαφή με το Γρίβα, τον αρχηγό της Ε.Ο.Κ.Α. στον αγώνα κατά των Άγγλων. Τόσο φανερή ήταν η φλόγα και η αγάπη του για την πατρίδα, που ο Γεώργιος Γρίβας Διγενής αντί του καθιερωμένου όρκου δέχτηκε τον λόγο της στρατιωτικής του τιμής, καθώς ήταν ο μόνος από τους νεαρούς που είχε στρατιωτική κατάρτιση.
Πολύ γρήγορα διακρίθηκε για τις ηγετικές του ικανότητες και ο Γρίβας, αναγνωρίζοντας το ήθος και τον πατριωτικό του ζήλο, του δίνει την θέση του υπαρχηγού της Ε.Ο.Κ.Α και του αναθέτει την στρατολόγηση και εκπαίδευση ανδρών στον τομέα της Αμμοχώστου, όπου και τον θέτει επικεφαλή. Μέσα στην Οργάνωση πήρε το κωδικό όνομα «Ζήδρος», το οποίο και κράτησε μέχρι τον ηρωικό του θάνατο.
Οι Άγγλοι κατακτητές έκαναν πολλές προσπάθειες για να συλλάβουν τον Αυξεντίου, και καθώς έβλεπαν ότι απέβαιναν άκαρπες, τον επικήρυξαν με 5.000 λίρες. Μετά την επικήρυξη του, καταφεύγει στην οροσειρά τού Πενταδάκτυλου, σε μια φυσική στενόχωρη σπηλιά. Εκεί, ο Αυξεντίου, αρχίζει να μαθαίνει στους αγωνιστές την χρήση των όπλων, καθώς και τεχνικές ανταρτοπόλεμου.
Στις 11 Δεκεμβρίου 1955, στην ιστορική μάχη των Σπήλιων, ο Αυξεντίου όχι μόνο οδήγησε σε ασφαλές μέρος τους συναγωνιστές του αλλά παρέσυρε δυο φάλαγγες των Άγγλων στρατιωτών, που ανηφόριζαν προς τα κρησφύγετα, με μεγάλη ευρηματικότητα και ικανότητα, ωστε να συγκρουστούν μεταξύ τους, έχοντας μεγάλες απώλειες.
Το Πάσχα του 1956, βρίσκει τον ήρωα ν’ αναρρώνει στο μοναστήρι του Μαχαιρά, μετά από εγχείρηση. Εκεί, πάνω από εκατό, Άγγλοι αξιωματικοί και στρατιώτες έζωσαν κυριολεκτικά το μοναστήρι, ενώ εκείνος με απόλυτη ψυχραιμία εμφανίστηκε ενώπιον τους, μεταμφιεσμένος σε καλόγερο, με γενειάδα και ράσο, ως ο «πάτερ-Xρύσανθος», χωρίς κανένας να τον αναγνωρίσει.
Την 1η Μαρτίου του 1957, οι Άγγλοι ξαναεισβάλλουν στο μοναστήρι του Μαχαιρά. Υποβάλουν σ’ εξαντλητική ανάκριση, τον βοσκό της Μονής ο οποίος τελικά ομολογεί ότι ο Αυξεντίου βρισκόταν σε ένα κρησφύγετο ένα χιλιόμετρο παραπέρα από την Μονή.
Αμέσως, απόσπασμα από 60 στρατιώτες περικύκλωσε το κρησφύγετο καλώντας τον Αυξεντίου να παραδοθεί. Οι τέσσερις συναγωνιστές του, κατόπιν διαταγής από τον ίδιο, βγήκαν έξω, όχι όμως εκείνος. Ο Μίντλετον τον κάλεσε να παραδοθεί, αλλά έλαβε την υπερήφανη απάντηση «Μολών λαβέ». Τότε, τέσσερις Άγγλοι στρατιώτες, όρμησαν μέσα στην σπηλιά. Ο Αυξεντίου τους υποδέχτηκε με καταιγιστικά πυρά. Οι τρεις Βρετανοί οπισθοχώρησαν έντρομοι, ενώ ο τέταρτος έπεσε νεκρός.
Σύμφωνα με μαρτυρία του συμπολεμιστή του, Αυγουστή Ευσταθίου, που μετά τη ρίψη χειροβομβίδας στο κρησφύγετο αναγκάστηκε από τους Άγγλους να επιστρέψει στο κρησφύγετο, για να δει αν ο Αυξεντίου ήταν ζωντανός και να τον πείσει να παραδοθεί, προτίμησε να μείνει μαζί του. «Τώρα είμαστε δύο. Ελάτε να μας πάρετε», φώναξε ο Γρηγόρης και η μάχη συνεχίστηκε ως το απόγευμα. Οι δυο αγωνιστές προσπαθούσαν να κρατήσουν τη μάχη μέχρι να νυχτώσει για να διαφύγουν.
Οι Άγγλοι στρατιώτες, που αντιλήφθηκαν τον σκοπό τους ζήτησαν ενισχύσεις, οι οποίες κατέφθασαν με ελικόπτερα. Η μάχη συνεχίσθηκε για 10 ώρες, χωρίς αποτέλεσμα. Μπροστά στο αλύγιστο θάρρος του Αυξεντίου και αφού χρησιμοποίησαν όλων των ειδών τα όπλα, οι Βρετανοί έριξαν στο κρησφύγετο εμπρηστικές βόμβες . Οι τεράστιες φλόγες κάλυψαν το κρησφύγετο και έκαψαν ζωντανό τον Αυξεντίου.
Η μάχη τελείωσε στις 2 τα ξημερώματα της 3ης Μαρτίου 1957. Το πτώμα του 29χρονου Αυξεντίου βρέθηκε απανθρακωμένο και τάφηκε την επομένη στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας για να αποφευχθούν λαϊκές εξεγέρσεις. Στο χώρο που είναι γνωστός σήμερα ως «Τα Φυλακισμένα Μνήματα».
«Tο καρβουνιασμένο πτώμα του αναγνώρισε πρώτος ο πατέρας του στο στρατιωτικό νοσοκομείο Λευκωσίας. «Απ’ τις χοντρές ελληνικές κοκκάλες του», όπως είπε, «κι από κείνο το χρυσό κωσταντινάτο που άχνιζε στον κόρφο του». Βγήκε από το νεκροτομείο χαμογελώντας. Όταν ρωτήθηκε από τους δικούς του γιατί χαμογελούσε, κι αν τελικά δεν είναι ο Γρηγόρης, αυτός απάντησε με περηφάνια: «Ναι, ο Γρηγόρης είναι, αλλά να μην μας δούνε αυτά τα σκυλιά να κλαίμε» και αφού απομακρύνθηκε λίγο, έβαλε τα κλάματα. Η μάνα του όταν πληροφορήθηκε το θάνατο του γιου της, είπε «Είμαι περήφανη για τον γιο μου. Κάλλιο μια φούχτα τιμημένη στάχτη, παρά γονατισμένος ο λεβέντης μου».
Σήμερα, το ηρωικό κρησφύγετο, ο τόπος της θυσίας, στην πλαγιά του Μαχαιρά, είναι εκεί μεγαλόπρεπος να θυμίζει στιγμές θυσίας, αυταπάρνησης και ηρωισμού. Λίγα μέτρα πιο πάνω ένα μεγάλο άγαλμα, στέκεται επιβλητικό,κρατώντας για πάντα «αθάνατο» στις μνήμες όλων, το όνομα του Γρηγόρη Αυξεντίου, του Σταυραετού του Μαχαιρά.
Όνομα Συντάκτη
Γράφει ο Γιώργος Τσιτιρίδης, δημοσιογράφος.
Βιβλιογραφία
Ο συντάκτης φέρει την ευθύνη των κειμένων.
Greek