Οι γυναίκες είναι ικανές απ’ το μηδέν να κάμουν το παν.
– Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι
Παγκόσμια ημέρα της γυναίκας σήμερα, ημέρα μνήμης των αγώνων για να την κατοχύρωση των δικαιωμάτων των γυναικών. Η γυναίκα σήμερα είναι δυναμική, αυτόνομη, ανεξάρτητη, εργάζεται, είναι σύντροφος, σύζυγος, φίλη, μάνα. Τόσοι πολλοί ρόλοι σε ένα πρόσωπο. Ωστόσο, δεν ήταν πάντα έτσι τα πράγματα. Πηγαίνοντας πίσω συναντάμε την εικόνα της γυναίκας πολύ διαφορετική. Στην Αρχαία Σπάρτη, η γυναίκα είχε παρόμοιες ελευθερίες και δικαιώματα με τους άντρες, σε αντίθεση με την κλασική Αθήνα, όπου η γυναίκα περιοριζόταν στο σπίτι και στην ανατροφή των παιδιών. Στη Βυζαντινή εποχή και στον Μεσαίωνα τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν ιδιαίτερα, μια και η γυναίκα και πάλι περιοριζόταν στο σπίτι, αν και υπήρχαν ορισμένες διαφοροποιήσεις ανάλογα με την κοινωνική τάξη. Κατά τον Μεσαίωνα οι απόψεις περί της υποδεέστερης θέσης της γυναίκας, της γυναίκας υποταγμένης στον άντρα, ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένες. Μόνο φτάνοντας στην εποχή της Αναγέννησης βλέπουμε ότι αρχίζουν ολοένα να ακούγονται φωνές περί ισότητας και δικαιωμάτων των γυναικών. Τον 19ο αιώνα κάνει την εμφάνισή του το φεμινιστικό κίνημα, το οποίο διεκδικεί δικαιώματα και ελευθερίες για τις γυναίκες, και καταφέρνει ύστερα από πολυετείς προσπάθειες να επιτύχει την ισότητα στα δυο φύλα.
Παρά τη θέση που είχε η γυναίκα στην κοινωνία ανά τις διάφορες περιόδους, η γυναίκα στην τέχνη πάντοτε κατείχε μια εξέχουσα θέση, και ιδιαίτερα στη νεοελληνική γλυπτική. Συναντάμε μορφές με καλυμμένα σώματα ή γυμνά, θελκτικά, πληθωρικά, η γυναίκα αποτυπώνεται με τη θηλυκή όψη της. Άλλοτε πάλι η γυναίκα αποτυπώνεται ως μάνα, άλλοτε στις καθημερινές εργασίες της. Κάπου στον 20ο αιώνα, λόγω των γεγονότων που συμβαίνουν στον ελλαδικό χώρο, η αποτύπωση της γυναίκας στα γλυπτά στρέφεται στη γυναίκα ως σύμβολο ηρωισμού, στη γυναίκα πολεμίστρια.
Όσον αφορά τα δημόσια γλυπτά, η αλήθεια είναι ότι με μια σύντομη ματιά στις καταγραφές που έχουν πραγματοποιηθεί στο Digital Glyptotheque (https://www.digitalglyptotheque.gr/), διαπιστώνουμε ότι δεν υπάρχει μια ίση αναλογία μεταξύ γυναικών και ανδρών που αναπαρίστανται σε αυτά. Συγκεκριμένα από το σύνολο των 390 καταγραφών μόλις οι 12 αναφέρονται σε γυναίκες.
Όμως, η συμβολή των γυναικών στην ιστορία του έθνους είναι αδιαμφισβήτητη. Ο ελάχιστος φόρος τιμής σε αυτές τις εξέχουσες προσωπικότητες δε θα μπορούσε να είναι άλλος από τη δημιουργία ενός γλυπτού αφιερωμένου σε αυτές. Παρακάτω θα σας παρουσιάσω δύο από αυτές τις σημαντικές γυναίκες, που μπορεί να μην είναι τόσο γνωστές στο ευρύ κοινό, αλλά οι πράξεις και το έργο τους είναι πραγματικά αξιέπαινο.
Ελένη Σκούρα. Γεννημένη στον Βόλο, με σπουδές στη δικηγορία, ανέπτυξε πλούσια κοινωφελή και πατριωτική δράση, και διετέλεσε Πρόεδρος της Στέγης της Φαλαγγιτίσσης όπως επίσης και της Φανέλας του Στρατιώτη. Στις 18 Ιανουαρίου 1953 εκλέγεται ως η πρώτη γυναίκα βουλευτής στην Ιστορία του ελληνικού κοινοβουλίου. Αμέσως μετά την εκλογή της δήλωσε: «Θα προσπαθήσω να πράξω παν το δυνατόν διά να φανώ ανταξία της εμπιστοσύνης των ψηφοφόρων μου, τους οποίους θερμώς ευχαριστώ. Γνωρίζω ότι ως πρώτη και μοναδική γυναίκα εις την Βουλήν έχω μεγάλας ευθύνας και πολλά καθήκοντα. Είναι πολλά εκείνα που πρέπει να πράξωμεν υπέρ των Ελληνίδων, ιδίως εις τον τομέα της κοινωνικής μερίμνης». Η Ελένη Σκούρα διατέλεσε βουλευτής έως το 1956, ενώ κατά τη θητεία της ασχολήθηκε τόσο με κοινωνικά ζητήματα όσο και με θέματα που αφορούσαν τις γυναίκες. Στις 4 Φεβρουαρίου 1991, σε προχωρημένη ηλικία η Ελένη Σκούρα πεθαίνει.
Εικόνα 1: Προτομή Ελένης Σκούρα, Βόλος
Ρίτα- Μπούμη Παπά. Γεννημένη στη Σύρο, σπούδασε τα παιδαγωγικά και ειδικεύτηκε στην μοντεσοριανή μέθοδο. Ασχολήθηκε με τη συγγραφή κυρίως ποιημάτων, και υπήρξε μέλος της Ακαδημίας των Αθηνών. Μια σπουδαία παιδαγωγός, που με στοργή και αγάπη δίδασκε τα παιδιά πώς να μαθαίνουν με τις αισθήσεις και όχι με τον εξαναγκασμό. Μια ποιήτρια που μέσα από την ποίησή της εξέφραζε την τρομερή και απίστευτη αγάπη της για τον άνθρωπο, όπως αναφέρει ο σύζυγός της. Τα ποιήματά της άλλοτε αφορούν τον έρωτα και τη φύση και άλλοτε τη θλίψη και τον πόνο. Έλαβε ενεργά μέρος στην Εθνική Αντίσταση, ιδιαίτερα με την ποίησή της. Εξέδωσε πολλές ποιητικές συλλογές, και έχει λάβει σημαντικό αριθμό Βραβείων. Κλείνοντας θα σας παραθέσω μερικούς στίχους από ένα ποίημά της Ρίτας Μπούμη- Παπά:
Μικρέ μου αλήτη, είσ΄ ήρωας, μα συ δεν το γνωρίζεις,
στη μάχη αυτή που λέγεται Ζωή, γενναίος, παλεύεις,
δε νιάζεσαι για τ΄ αύριο, μελλούμενα δε χτίζεις,
ζητάς να βγάλεις το ψωμί κι αν δε μπορείς, το κλέβεις.
(Απόσπασμα από το ποίημα Μικρέ μου Αλήτη, 1929)
Εικόνα 2: Προτομή Ρίτας Μπούμη- Παπά, Σύρος
Χρόνια πολλά σε όλες μας!
Από τη Θεοδώρα Παναγιωτίδου
Πρώτη δημοσίευση: https://www.theinsomniacs.net
Greek