Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης

Μεταλλικός αδριάντας του αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης. Σε πληροφοριακή πινακίδα σε τρεις γλώσσες (Ελληνική, Αγγλική, Γερμανική) αναγράφονται: «Wilfried Koch – Ο  ΑΓΙΟΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ ΤΗΣ ΑΣΙΖΗΣ – Προς τιμήν του Νίκου Καζαντζάκη – Δωρεά του Δρος Wilfried και Hilde Koch – Οκτώβριος 2004».
Τα εγκαίνια  του έργου έγιναν στις 30 Οκτωβρίου 2004, παρουσία των τοπικών αρχών και των υπευθύνων του Μουσείου Καζαντζάκη.

Τοποθεσία

Το γλυπτό κοσμεί τον εξωτερικό χώρο του Μουσείου Καζαντζάκη στο κέντρο του χωριού Μυρτιά του Δήμου Αρχανών – Αστερουσίων στην Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου Κρήτης.

Πατρότητα

Τον μεταλλικό ανδριάντα φιλοτέχνησε ο Γερμανός γλύπτης Wilfried Koch (1929 – 2022) εμπνευσμένος από το βιβλίο του Νίκου Καζαντζάκη «Ο φτωχούλης του Θεού».
Ο Wilfried Koch υπήρξε γλύπτης, ζωγράφος, ιστορικός της Τέχνης και μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών των Τεχνών. Από το 1982 αφοσιώθηκε στην γλυπτική. Τα πιο μεγάλα γλυπτά του αναπαριστούν ανθρώπους σε οριακές συναισθηματικές καταστάσεις, με θέματα επηρεασμένα από τη μουσική, τη μυθολογία και την χριστιανική εικονογραφία. Τα κυριότερα γλυπτά του: «Frieden: Der Sturz der Apokalyptischen Reiter», «Schauspieler», «Esther», «Erdmann», «Klagender», «Zeitbalance», «Seher», «Franziskus», «Prophet», «dreifach gekrönter Kruzifixus», «Varus», «Narr», «Adam-Lilith-Eva».

1 φρ
2 φρ

Ο Φραγκίσκος της Ασίζης (1182 – 3 Οκτωβρίου 1226) είναι άγιος της Καθολικής εκκλησίας, ιδρυτής του Τάγματος των Φραγκισκανών. Ο άγιος Φραγκίσκος, κατά κόσμον Τζοβάνι ντε Μπερναντόνε, γεννήθηκε στην Ασίζη το 1182 και ήταν γιος του Πιέτρο ντι Μπερναντόνε, πλούσιου εμπόρου. Ο πατέρας του, σε ένα ταξίδι του στη Προβηγκία, γνώρισε την όμορφη Γαλλίδα Πίκα, την ερωτεύτηκε, τη νυμφεύθηκε και απέκτησε από αυτή έναν γιό, που τον ονόμασε Φραγκίσκο. Ο νεαρός Φραγκίσκος έμαθε να μιλάει τα ιταλικά και τα γαλλικά από τους γονείς του και τα λατινικά από τον ιερέα της ενορίας. Δεν συνέχισε παραπάνω τις σπουδές του αλλά αναμίχτηκε με τη δουλειά του πατέρα του. Το 1202 πολέμησε με το στρατό της Ασσίζης εναντίον της Περούτζια, συνελήφθη και παρέμεινε αιχμάλωτος για ένα χρόνο.
Το 1204 κατετάγη στον στρατό του Πάπα Ιννοκέντιου του Γ’ για να πολεμήσει τους άπιστους. Φτάνοντας στο Σπλίτ στη Δαλματία, έπεσε βαριά άρρωστος και έτσι εγκατέλειψε τον στρατό και ξαναγύρισε στην πόλη του, όπου και εκδήλωνε μέρα με τη μέρα μεγαλύτερο θρησκευτικό ζήλο. Προσευχόμενος μια μέρα του 1207, στο φτωχικό παρεκκλήσι του Αγίου Δαμιανού, είδε σε όραμα τον Θεό, που του ζήτησε να προσφέρει τη ζωή του σε αυτόν. Από αυτή τη στιγμή αφιερώθηκε στον Θεό. Αφού κατ’ αρχήν έδωσε στον ιερέα του παρεκκλησιού όλα τα χρήματα που είχε πάνω του, άρχισε η νέα καθημερινότητά του, που περιλάμβανε πολλές δωρεές στους φτωχούς, επισκέψεις στα άσυλα των λεπρών, προσευχές και νηστείες. Προκάλεσε όμως την κοινή γνώμη της Ασσίζης που στην αρχή τον θεώρησαν τρελό.
Το 1210 ο Φραγκίσκος μαζί με τους 12 μαθητές του πήγε στη Ρώμη για να ζητήσει την έγκριση του Πάπα (όπως ήταν αναγκαίο σύμφωνα με τους κανόνες της Εκκλησίας) για τη δημιουργία του Τάγματός του. Ο Ιννοκέντιος ο Γ’, διαβάζοντας τους αυστηρούς κανόνες του αγίου Φραγκίσκου, τους συμβούλευσε να αναβάλουν την ίδρυση του Τάγματος μέχρι ο καιρός να αποδείξει την εφαρμοσιμότητα του κανόνα. Ο Πάπας τελικά, υποχώρησε στην αποφασιστικότητα του Φραγκίσκου, και απεδέχθη τον κανονισμό. Οι μοναχοί χειροτονήθηκαν, δέχτηκαν την υπακοή στην ιεραρχία της Εκκλησίας και οι Βενεδικτίνοι μοναχοί τους παραχώρησαν το παρεκκλήσι της Παναγίας των Αγγέλων, ένα μικροσκοπικό εκκλησάκι 3 μέτρων μήκους μόνο. Οι αδερφοί έχτισαν τις καλύβες τους δίπλα στο παρεκκλήσι και έτσι σχηματίστηκε το πρώτο μοναστήρι του Πρώτου Τάγματος των Φραγκισκανών.
Το 1224 εγκατέλειψε την Ασσίζη με 3 μαθητές και εγκαταστάθηκε στις ερημιές, στο βουνό Βέρνα. Στις 14 του Σεπτέμβρη του 1224, την ημέρα της γιορτής της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού είδε το περίφημο όραμά του και εμφάνισε τα στίγματα στο σώμα του. Είδε την εικόνα του σταυρωμένου Χριστού να κατεβαίνει από τον ουρανό και όταν το όραμα έσβησε είδε σαρκώματα στα χέρια, στα πόδια του, και στα πλευρά του, που έμοιαζαν με τις πληγές του Ιησού από τα καρφιά του σταυρού και το τρύπημα της λόγχης. Τον επόμενο χρόνο ο Φραγκίσκος είχε επιστρέψει στην Ασσίζη, όταν άρχισε σιγά-σιγά να χάνει την όρασή του. Τα επόμενα χρόνια, ξαναβρήκε κάπως την όρασή του και συνέχιζε να κηρύττει αλλά στο τέλος κουρασμένος από τις κακουχίες της ασκητικής ζωής του, την ελονοσία αλλά και την υδρωπικία που τον έπληξε, πέθανε στις 3 Οκτωβρίου 1226 σε ηλικία 45 χρονών. Μετά από δυο χρόνια, το 1228 η Εκκλησία τον ανακήρυξε άγιο. Η μέρα που γιορτάζεται η μνήμη του είναι η 4η Οκτωβρίου.

Ο Wilfrid Koch για το γλυπτό του εμπνεύστηκε από το έργο του Νίκου Καζαντζάκη «Ο φτωχούλης του Θεού». Ο Φτωχούλης του Θεού είναι η μυθιστορηματική βιογραφία του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης. Αφηγητής είναι ο φράτε Λεόνε, ένας ταπεινός ζητιάνος που περιπλανιέται στον κόσμο ζητώντας τον Θεό. Όταν φτάνει στην Ασίζη, συναντά τον Φραγκίσκο, ένα πλούσιο αρχοντόπουλο που βασανίζεται από παρόμοιες αναζητήσεις. Ο Φραγκίσκος πιστεύει ότι μέσα από τον Λεόνε του μιλά ο Θεός. Εγκαταλείπει, λοιπόν, την πλούσια ζωή του, συγκρούεται με τον πατέρα του και, ακολουθώντας τις θεϊκές επιταγές, βγαίνει στον κόσμο για να κηρύξει την αγάπη, το ιδανικό της πενίας και την απάρνηση των υλικών αγαθών. Ο Λεόνε τον ακολουθεί και του συμπαραστέκεται μέχρι το θάνατό του. Στον “Φτωχούλη του Θεού”, ο Καζαντζάκης φέρνει τον Θεό στα μέτρα του ανθρώπου και ιχνηλατεί τον δρόμο του ανήφορου, από τον ουρανό προς τη γη, που εντέλει οδηγεί στην ελευθερία, επιτελώντας έτσι το ανώτατο χρέος του ανθρώπου, ανώτερο κι από την ηθική κι από την αλήθεια κι από την ωραιότητα: να μετουσιώνει την ύλη που του εμπιστεύτηκε ο Θεός και να την κάνει πνεύμα.

Το Μουσείο Καζαντζάκη που ιδρύθηκε το 1983 από τον Γεώργιο Ανεμογιάννη και συνεχίζει να λειτουργεί μέχρι σήμερα είχε την τιμή να δεχτεί την μεγάλη δωρεά της οικογένειας του σημαντικού γλύπτη Koch και να τοποθετήσει τον ανδριάντα του άγιου Φραγκίσκου της Ασίζης στον προαύλιο χώρο του μουσείου.

Όνομα Συντάκτη

Γράφει ο κ. Θεόδωρος Μποράκης, ιδιώτης.

Βιβλιογραφία

1. Ιστοσελίδα ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ «Wilfried Koch».
2. Ενημερωτικό Δελτίο της Διεθνούς Εταιρείας Φίλων Νίκου Καζαντζάκη «SYNTHESIS” τχ.6, Δεκέμβριος 2004.
3. Ιστοσελίδα lecturesbureau.gr
4. Νίκος Καζαντζάκης – Ο φτωχούλης του Θεού – εκδόσεις Διόπτρα, 2022.

Φωτογραφίες: Θεόδωρος Π. Μποράκης

Ο συντάκτης φέρει την ευθύνη των κειμένων.

Post Author: Editor

Subscribe
Notify of
guest
0 Comments
Inline Feedbacks
View all comments