
Δημήτριος Νικολίδης
Πρόκειται για μια ορειχάλκινη κατασκευή στην οποία απεικονίζεται ο Δημήτριος Νικολίδης. Απεικονίζεται σε νεαρή ηλικία φορώντας κοστούμι και παπιγιόν και με κάποια διακριτικά παράσημα. Έχει αυστηρό και επιβλητικό ύφος. Η προτομή είναι τοποθετημένη σε μία μαρμάρινη στήλη. Στη στήλη αυτή αναγράφεται:
ΕΘΝΟΜΑΡΤΥΡΑΣ
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΝΙΚΟΛΙΔΗΣ
ΙΑΤΡΟΣ
1766 1798
ΔΩΡΗΤΕΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Κ ΜΑΡΙΑ ΒΑΔΟΚΑ
1992
Και στην πίσω όψη της στήλης κάτω δεξιά αναγράφεται:
ΔΩΡΗΤΑΙ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΑΙ ΜΑΡΙΑ ΒΑΔΟΚΑ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΟΣ
Τοποθεσία
Η προτομή βρίσκεται στον αύλειο χώρο του κτιρίου του Δημοτικού καταστήματος στην τοπική κοινότητα της Ζίτσας.
Πατρότητα
Στην προτομή δεν αναγράφεται το όνομα του γλύπτη που το φιλοτέχνησε παρά μόνο το ότι φιλοτεχνήθηκε κατόπιν πρωτοβουλίας και υπό την επιμέλεια της αδελφότητας της κοινότητας της Ζίτσας.
Ο Δημήτρης Νικολίδης, γεννήθηκε στη Ζίτσα το 1766. Ήταν επίσης γνωστός και ως «Δημήτριος Ζιτσαίος» ή απλά Ζιτσαίος. Ο Νικολίδης, από τη Ζίτσα βρέθηκε στην Αυστρία, δίπλα στον Χέγκελ και στον Ρήγα Φερραίο. Ο Νικολίδης πήγε στο Δασκαλειό της Ζίτσας και αργότερα στον Αη Λιά, δίπλα στο θείο του, ηγούμενο Ζαχαρία. Αυτός έστειλε το δωδεκάχρονο Νικολίδη στη Βλαχία, όπου τον πήρε υπό την προστασία ο μητροπολίτης Δοσίθεος Φιλίτης. Αυτός με τη σειρά του τον «προώθησε» στην Αυστρία, στη Βιέννη, για να σπουδάσει Ιατρική. Ο Νικολίδης ή Ζιτσαίος έγινε μόνιμος κάτοικος Βιέννης και εξάσκησε εκεί το ιατρικό επάγγελμα. Σπούδασε στην Holen Carlschule. Έγινε εξέχουσα προσωπικότητα των φιλοσοφικών επιστημονικών κύκλων και ήδη από τη Βλαχία, είχε αναπτύξει φιλική σχέση με τον Ρήγα Φερραίο.
Η γαλλική επανάσταση διαμόρφωσε τις πολιτικές διεργασίες, ειδικά στην φοιτητιώσα νεολαία και ο Νικολίδης είχε ήδη τις απαραίτητες φιλίες από την Βλαχία κιόλας: τον Φερραίο που έστηνε τα πρώτα θεωρητικά και οργανωτικά συστήματα της απελευθερωτικής του κίνησης. Ο Νικολίδης όμως ήταν φίλος και με έναν άλλο νεαρό, κατά τη «θητεία» του στη Στουτγάρδη: τον Γκέοργκ Βίλελμ Φρίντριχ Χέγκελ. Ένας από τους πιο θεμελιώδεις φιλοσόφους της ανθρώπινης ιστορίας, ήταν 4 χρόνια μικρότερος του Νικολίδη. Μάλιστα, ο Νικολίδης φέρεται να αφιέρωσε ένα δίστιχο στον Χέγκελ, στα γαλλικά: «Κι ας χαθεί για πάντα η άφρων πολιτική/που επιβάλλει στις καρδιές μας εξουσία δεσποτική». Η γνωριμία και η συντροφική πολιτική σχέση με τον Ρήγα ήταν πολυδιάστατη. Ο Νικολίδης ανέλαβε να επιμεληθεί την έκδοση του «Νέου Ανάχαρσι» του Ζαν Ζακ Μπαρτελεμί, που κυκλοφόρησε το 1797 στη Βιέννη. Ο Νικολίδης μετέφρασε και ένα κομμάτι του έργου, στον έβδομο τόμο. Το Νικολίδη και τον Ρήγα, τους ένωσε ο αγώνας, αλλά και ο θάνατος. Συνελήφθη και οδηγήθηκε στη Βιέννη, την καρδιά του πολιτικού συντηρητισμού τότε και κατόπιν, παραδόθηκε στους Τούρκους και διακομίστηκε στο Βελιγράδι. Στις 24 Ιουνίου του 1798, ο Ρήγας μαζί με επτά συντρόφους του στραγγαλίστηκαν στον πύργο Νεμπόισα. Ανάμεσά τους, ήταν και ο 32 ετών τότε, Νικολίδης.
Όνομα Συντάκτη
Γράφει η Ηλέκτρα-Ηρώ Ζώτου, εκπαιδευτικός
Βιβλιογραφία
Μπέττης, Στ. Δημήτριος Νικολίδης ή Ζιτσαίος, Ηπειρωτική Εστία τεύχος 194-195, Ιωάννινα 1968, Ψημμένος, Ν. Δημήτριος Νικολίδης, ένας φίλος του νεαρού Hegel Δωδώνη. Μέρος Τρίτο, Επιστημονική Επετηρίδα Τμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Τομ. 28, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων 1999.
Ο συντάκτης φέρει την ευθύνη των κειμένων.