Λορένζος Μαβίλης
Η προτομή του Λορέντζου Μαβίλη (ήταν από τα πρώτα δημόσια μνημεία για την απελευθέρωση της πόλης), βρίσκεται στο Μώλο, στην πλατεία που φέρει το όνομα του. Τιμώντας τον η πόλη των Ιωαννίνων μετέτρεψε τη παλιά προβλήτα στη περιοχή Λειβαδιώτη, σε πλατεία στην οποία έδωσε το όνομα του επτανήσιου ήρωα. Στο ίδιο σημείο στήθηκε μαρμάρινος οβελίσκος που στην κορυφή του φέρει τη προτομή του Λορέντζου Μαβίλη.
Πρόκειται για μια μαρμάρινη προτομή η οποία εδράζεται πάνω σε ψηλό (περίπου τρία μέτρα) ορθογώνιο βάθρο. Ο Μαβίλης φοράει παλτό, γιλέκο, πουκάμισο και γραβάτα. Η μορφή αναδύεται μέσα από το μάρμαρο στεφανωμένη με φύλλα δάφνης. Έχει μουστάκι, παχιά φρύδια, κατσαρά μαλλιά και μούσι. Κάτω από την προτομή ανάμεσα σε δάφνινο στεφάνι είναι χαραγμένο το ονοματεπώνυμο του:
Λ. ΜΑΒΙΛΗΣ
Στην πρόσοψη του βάθρου υπάρχει χαραγμένος σταυρός και ανάγλυφη διακόσμηση με τη μορφή ενός μανδύα η οποία συνδέει το άτομο με το προγονικό κλέος προσδίδοντας ηρωισμό και τονίζοντας την έννοια της θυσίας. Το έργο κατασκευάστηκε το 1914 από τον Πέτρο Ρούμπο. Στην προτομή ο ποιητής εικονίζεται ευαίσθητος και γενναίος. Ο καλλιτέχνης αποδίδει με τρόπο ρεαλιστικό τα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά και την προσωπικότητα του ποιητή Ο ποιητής είχε ποζάρει στον καλλιτέχνη σε ηλικία 53 ετών όταν βρίσκονταν ακόμα στα Γιάννενα.
Η μαρμάρινη προτομή του Μαβίλη τοποθετήθηκε στην παραλίμνια περιοχή το 1920, με τα αποκαλυπτήρια να γίνονται λίγο αργότερα, τον Ιανουάριο του 1921.
Τοποθεσία
Η προτομή βρίσκεται στην ομόνυμη πλατεία στα Ιωάννινα.
Πατρότητα
Ο Λορέντζος Μαβίλης γεννήθηκε στην Ιθάκη το 1860, όπου υπηρετούσε τότε ο δικαστικός πατέρας του Παύλος με καταγωγή από την Ισπανία. Η μητέρα του, που καταγόταν από την αρχοντική οικογένεια Δούσμανη, είχε περάσει μέρος της ζωής της κοντά στον αγροτικό πληθυσμό της Κέρκυρας και αγάπησε τη λαϊκή γλώσσα και τέχνη και την αγάπη αυτή μετέδωσε στον γιο της. Μαθήτευσε στο εκπαιδευτήριο Καποδίστριας της Κέρκυρας και κατόπιν στο κερκυραϊκό γυμνάσιο, με καθηγητή τον Ιωάννη Ρωμανό, ο οποίος τον έκανε μέλος της Αναγνωστικής Εταιρείας. Μετά το γυμνάσιο έφυγε για την Αθήνα για πανεπιστημιακές σπουδές στη Φιλοσοφική Σχολή. Στην Αθήνα πραγματοποιήθηκε και η γνωριμία του με τον Χαρίλαο Τρικούπη. Το 1879 έφυγε για τη Γερμανία , όπου έμεινε για δεκατέσσερα χρόνια. Εκεί μελέτησε τους αρχαίους κλασικούς και έμαθε Ιταλικά, Αγγλικά, Γαλλικά και Ισπανικά, καθώς επίσης Σανσκριτικά. Στη Γερμανία ο Μαβίλης ολοκλήρωσε τις σπουδές του και το 1890 πήρε το διδακτορικό του δίπλωμα από το πανεπιστήμιο του Erlangen. Το 1893 επέστρεψε στην Κέρκυρα όπου εντάχτηκε στην Κερκυραϊκή Σχολή, συνδέθηκε δε ιδιαιτέρως με τον Κων/νο Θεοτόκη. Λέγεται ότι διατηρούσε ερωτικό δεσμό με την ποιήτρια Μυρτιώτισσα – κατά κόσμον Θεώνη Δρακοπούλου – (1885-1968), η οποία υπηρέτησε την ερωτική ποίηση και το ποίημά της “Τι άλλο καλέ μου” (1925) είναι αφιερωμένο στη μνήμη του.
Φλογερός πατριώτης και οραματιστής, εγκαταλείπει τελικά την «απραξία» και συμμετέχει ενεργά στους απελευθερωτικούς αγώνες του έθνους: στρατεύτηκε και το 1896 έγινε μέλος της Εθνικής Εταιρείας. Το 1896 μάχεται στην επαναστατημένη Κρήτη, το 1897 κατά τον ελληνοτουρκικό πόλεμο συγκέντρωσε εβδομήντα Κερκυραίους εθελοντές και πήγαν να πολεμήσουν στην Ήπειρο, όπου και τραυματίστηκε στο χέρι. Τα έξοδα της εκστρατείας των εθελοντών τα κάλυπτε ο ίδιος.. Μερικά χρόνια αργότερα ο Βενιζέλος τον παίρνει στο επιτελείο του και το 1910 εκλέγεται βουλευτής Κέρκυρας στη Β’ Αναθεωρητική Βουλή με το κόμμα των Φιλελευθέρων. Το 1912 παρουσιάζεται στα στρατολογικά γραφεία και ζητά να πολεμήσει στην πρώτη γραμμή για τα Γιάννενα. Λόγω ηλικίας γίνεται δεκτός ως εθελοντής στον ελληνικό στρατό. Ο Βενιζέλος του πρότεινε θέση στο επιτελείο για να δώσει την συνεισφορά του μέσα από του υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Η απάντηση ήταν αρνητική, του είπε «όχι εγώ θα πάω στα Γιάννενα». Συμμετέχει ως εθελοντής στο σώμα των Γαριβαλδινών του Ριτσιότι Γκαριμπάλντι. Εκεί στις 26 Νοεμβρίου 1912 οι Γαριβαλδίνοι αντιμετώπισαν πολλαπλάσιες τουρκικές δυνάμεις και έχασαν στο πεδίο της μάχης περισσότερους από 200 άνδρες. Όμως οι Τούρκοι είχαν απώλειες περισσότερους από 1.400. Η ενέργεια των Γαριβαλδίνων μπορεί να μην πέτυχε, αποτελεί όμως διαχρονικό παράδειγμα ηρωισμού και αυτοθυσίας. Ο Μαβίλης θα πέσει ηρωικά μαχόμενος κατά των Τούρκων, ντυμένος με το κόκκινο χιτώνιο των Γαριβαλδινών (για να μη φαίνεται το αίμα!), σε ηλικία 52 ετών, στη μάχη του Δρίσκου, στις 28 Νοεμβρίου 1912.
Ως βουλευτής Κέρκυρας στη Β’ Αναθεωρητική Βουλή με το κόμμα των Φιλελευθέρων αγωνίστηκε για την καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας. Ο λόγος του στη Βουλή (16.2.1911) για το «γλωσσικό» άρθρο 107 του Συντάγματος αποτελεί την κορύφωση των αγώνων του για τη δημοτική γλώσσα και σταθμό στην ιστορία του γλωσσικού ζητήματος: ο δημοτικιστής υπερασπίζεται την ευγένεια της δημοτικής («χυδαία γλώσσα δεν υπάρχει, υπάρχουσι χυδαίοι άνθρωποι»), δέχεται όμως ότι η γλώσσα του λαού πρέπει να καλλιεργηθεί και να εμπλουτισθεί από «ολόκληρον την κληρονομίαν του παρελθόντος». Στο έργο του Μαβίλη έντονη παρουσιάζεται η σολωμική επίδραση, κυρίως στη δημοτική γλώσσα του και στο κυρίαρχο πατριωτικό συναίσθημα. Επίδραση δέχτηκε επίσης από τις παραδόσεις του Φίχτε, τις οποίες παρακολούθησε στη Γερμανία, και από τη φιλοσοφία του Καντ. Από το πρωτότυπο έργο του γνωστότερα είναι τα σονέτα του, τα οποία χαρακτηρίζονται από πληρότητα μορφής, ενώ έγραψε και πολλές μεταφράσεις. Τα πιο γνωστά σονέτα του: Λήθη, Καλλιπάτειρα, Ελιά, Μούχρωμα. Στην ποίηση του Μαβίλη συναντώνται τα ρεύματα του γερμανικού συμβολισμού με το επίσης γερμανικής προέλευσης σοσιαλιστικό πνεύμα του και τη μεγάλη αγάπη του για την πατρίδα.
Στην πλατεία Μαβίλη το πρωινό της 24ης Μαρτίου του 1944 οι ναζί συγκέντρωσαν τους Εβραίους των Ιωαννίνων και στη συνέχεια τους έβαλαν σε 80 φορτηγά με κατεύθυνση τα Τρίκαλα και με τελικό προορισμό τα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Η ίδια μαρμάρινη προτομή έγινε σε τέσσερα αντίγραφα. Οι προτομές βρίσκονταν για χρόνια στα υπόγεια του γλύπτη. Τα υπόλοιπα τρία βρίσκονται στην Πλατεία Μαβίλη των Αθηνών, στην Άνω Πλατεία της Κέρκυρας και στα γραφεία της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών στην Αθήνα. Το πρόπλασμα σώζεται στην Αναγνωστική Εταιρεία Κερκύρας.
Το 1938 ο Δήμος Αθηναίων αγοράζει μία από αυτές. Τελικά η πρωτεύουσα αποφασίζει να τον τιμήσει 20 χρόνια μετά τον θάνατό του. Έτσι με τα αποκαλυπτήρια της προτομής του η πλατεία που την φιλοξενεί ονοματοδοτείται ως Πλατεία Μαβίλη. Το Δημοτικό Συμβούλιο Αθηναίων το 1997, ομόφωνα αποφάσισε την τοποθέτηση του αγάλματος της Αλίκης Βουγιουκλάκη λίγα μόλις μέτρα από αυτό του Λορέντζου Μαβίλη. Η αιτιολογία που δόθηκε ανεπίσημα δικαιολογούσε την τοποθέτηση λόγω του πατρικού σπιτιού της Αλίκης Βουγιουκλάκη απέναντι ακριβώς από την Πλατεία Μαβίλη. Έτσι μόλις μια μέρα μετά τα αποκαλυπτήρια από το δήμαρχο Δημ. Αβραμόπουλο, κάτοικοι της περιοχής είχαν αποκαθηλώσει το άγαλμα. Με την αιτιολογία της άμεσης αλλαγής της γλυπτικής σύνθεσης και της χωροθέτησής της μακριά από την Πλατεία Μαβίλη ως μη αρμόζουσα. Τελικά μετά από παρεμβάσεις του ιδίου του Δημάρχου και της οικογένειας της ηθοποιού έγιναν μερικές μικρές βελτιώσεις στην προτομή και έτσι επανήλθε στην Μαβίλη.
Γράφει η Στυλιανή Ζιώγα, εκπαιδευτικός-μεταπτυχιακή φοιτήτρια Π.Τ.Δ.Ε.
Όνομα Συντάκτη
Βιβλιογραφία
Διαδικτυακές πηγές
http://www.ekebi.gr
https://www.mixanitouxronou.gr
https://egiannina.wordpress.com/
https://typos-i.gr/article/h-hrwikh-plateia-mabilh
https://tvxs.gr/news/blogarontas/plateia-mabili-tesseris-para%E2%80%A6
https://odosell.blogspot.com/2013/11/blog-post_9357.html
https://zsgiannina.gr/wp-content/uploads/2015/04/248-%CE%9B%CF%8C%CE%B3%CE%B9%CE%BF%CE%B9.pdf
Ο συντάκτης φέρει την ευθύνη των κειμένων.
Greek