Σπύρος Ματσούκας
Η προτομή του είναι κατασκευασμένη από μάρμαρο. Είναι τοποθετημένη πάνω σε ύψωμα, δηλαδή πάνω σε τρεις μαρμάρινες βάσεις, τετραγωνικού σχήματος. Η βάση που στηρίζεται η προτομή είναι μαρμάρινη και σχηματίζει σταυρό. Η προτομή δείχνει το πρόσωπο του εθνομάρτυρα. Φοράει τη στολή του, μαζί με το καπέλο και στην μπροστινή όψη, κάτω από το λαιμό, έχει σκαλιστεί το σήμα του. Στην μπροστινή όψη της έχουν σκαλιστεί τα στοιχεία του: «Εθναπόστολος Σπύρος Ματσούκας». Στη δεξιά πλευρά, έχουν σκαλιστεί: «ΕΞ ΕΙΣΦΟΡΩΝ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΕΝΟΠΛΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ», ενώ στην αριστερή πλευρά, είναι σκαλισμένο το όνομα της γλύπτριας: «ΕΛΕΝΗ Ν ΓΕΩΡΓΑΝΤΗ ΓΛΥΠΤΡΙΑ ΑΘΗΝΑΙ». Οι διαστάσεις της προτομής είναι: το ύψος 2,70 μέτρα, το πλάτος είναι 3 μέτρα και το μήκος της 4,5 μέτρα
Τοποθεσία
Η προτομή του Σπύρου Ματσούκα βρίσκεται στην οδό Καποδιστρίου στη Λαμία, 150 μέτρα περίπου από την πλατεία Πάρκου, ακριβώς πίσω από το Μουστάκειο σχολείο Λαμίας. Έχει τοποθετηθεί σε ένα μικρό παρκάκι που ονομάζεται «πλατεία Ματσούκα» και περιβάλλεται από δέντρα και φυτά. Γύρω γύρω έχει παγκάκια για να κάθονται οι περαστικοί. Η προτομή είναι παράλληλα τοποθετημένη προς το δρόμο και είναι ευδιάκριτη στους οδηγούς μόνο εάν οδηγούν προς τα βόρεια, δηλαδή προς το κέντρο της πόλης, καθώς την καλύπτουν τα δέντρα που έχει ολόγυρα.
Πατρότητα
Η δημιουργία της προτομής ανατέθηκε στην γλύπτρια Ελένη Γεωργαντή. Γεννήθηκε το 1881 και πέθανε το 1977. Φοίτησε αρχικά στο τμήμα Πλαστικής Θηλέων του Σχολείου των Τεχνών και παρέδιδε μαθήματα πηλοπλαστικής στην Καλλιτεχνική Σχολή της «Εταιρείας Φιλότεχνων». Σπούδασε επίσης στην Ecole des Beaux-Arts, στην Academie de la Grande Chaumiere και στη Σχολή Βιομηχανικών Σπουδών. Ασχολήθηκε με τη γλυπτική, τη ζωγραφική και τις διακοσμητικές τέχνες, ιδίως με την επεξεργασία δέρματος και μετάλλου. Πήρε μέρος σε πολλές εκθέσεις του ΣΕΚ (Σύνδεσμος Ελλήνων Καλλιτεχνών) (1915-1939) στις Διαρκείς Εκθέσεις (1917, 1933), στον Παρνασσό (1936), στις Πανελλήνιες (1939, 1948, 1952, 1960, 1963, 1969) καθώς και στις εκθέσεις του Λυκείου των Ελληνίδων του οποίου υπήρξε ιδρυτικό μέλος. Ήταν μέλος του ΕΕΤΕ (Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος). Παντρεύτηκε τον Νικόλαο Γεωργαντή και έκαναν μία κόρη, τη Λουκία Γεωργαντή. Ζούσαν όλοι μαζί στο Κολωνάκι της Αθήνας.
Ο Σπύρος Ματσούκας γεννήθηκε το 1873 στην Υπάτη. Ήταν λαϊκός ποιητής, πατριώτης και ψαλμωδός. Όταν τελείωσε το δημοτικό, ήρθε στη Λαμία για να φοιτήσει στο γυμνάσιο. Το 1896 εγγράφηκε στη Νομική σχολή Αθηνών όπου και παρακίνησε τους συμφοιτητές του να πάνε στην Κρήτη για να πάρουν μέρος στην Κρητική εξέγερση. Το 1897 όμως αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αθήνα για να καταταγεί εθελοντής στο στρατό με το βαθμό του έφεδρου αξιωματικού. Μετά την έκβαση του πολέμου και ύστερα από πίεση γονέων και φίλων, δοκίμασε να συνεχίσει τις σπουδές του και να εισαχθεί στο Νομικό τμήμα με τη δεύτερη προσπάθεια (Παπαναγιώτου, 2012: 14-19).
Όνειρό του όμως είναι να βοηθήσει την πατρίδα του. Αποφάσισε λοιπόν να ταξιδέψει στην Κρήτη το 1902, να μεταβεί στην Αλεξάνδρεια και το 1904 να φτάσει στην Κύπρο και να μείνει ως το 1906, επισκέπτοντας 402 χωριά. Το 1909 όμως βρέθηκε στην Αμερική με σκοπό να μαζέψει χρήματα. Εκεί, βγάζει έναν πολύ συγκινητικό και γεμάτο πατριωτισμό λόγο πετυχαίνοντας το σκοπό του.
Τα χρήματα αυτά τα έδωσε στο Ελληνικό Κράτος και αγόρασε το αντιτορπιλικό «Νέα Γενεά», την Πυροβολαρχία «Νέα Γενεά» και τρία αεροπλάνα. Ο Σπύρος Ματσούκας επίσης ίδρυσε το «Λευκό Σταυρό», από το οποίο προικίστηκαν 16.000 ορφανά κορίτσια των πολεμιστών.
Όσο παρέμεινε στην Αμερική, εκλέχθηκε βουλευτής του Βενιζελικού Κόμματος. Το 1928 η ακαδημία Αθηνών του απόνειμε βραβείο Αρετής και το Ελληνικό Κράτος το «Χρυσό Σταυρό του Σωτήρος». Το Σεπτέμβρη του 1928 όμως αρρώστησε και εισήχθη στο Νοσοκομείο του Ευαγγελισμού και στις 25 Νοεμβρίου 1928 κατέληξε. Η κηδεία του έγινε στη Μητροπολιτικό Ναό της Αθήνας και ο Κωστής Παλαμάς τον αποχαιρέτησε λέγοντας: «Ο θάνατός σου, άδολε αθλητικέ Ματσούκα δε χρειάζεται πολύ φιλοσοφία να το καταλάβουμε, μέγα κενόν απλώνει γύρω μας. Αισθάνομαι να τρεμοσαλεύη σαν από ρίγος πένθιμο, να πτυχώνεται ανάερα, η εθνική σημαία. Έχομε ανάγκη, επείγουσα μεγάλη ανάγκη ενθουσιασμού από εκείνον που τρέφει τα μεγάλα, τα κεφαλαιώδη ιδανικά θεμέλια αναπόδραστα για των εθνών τα στερεά τα χτίσματα. Και ήσουν εσύ Ματσούκα καθώς άλλοτε συ ήσουν, συμπυκνωτής μοναδικός, ηλεκτρικών ρευμάτων ενθουσιασμού».
Ο Σπύρος Ματσούκας εξέδωσε οκτώ ποιητικές συλλογές: «Γλυκοχαράματα», «Πατριωτικά τραγούδια», «Σαλπίσματα», «Είκοσι πέντε χρόνων ζωντανά τραγούδια», «Τα τραγούδια του Έβρου», «Εθνικές ελπίδες» και «Κατάρα θεού».
Τα αποκαλυπτήρια της προτομής έγιναν τη Δευτέρα 6 Ιουνίου 1955 στην πλατεία που ονομάστηκε αργότερα «πλατεία Ματσούκα». Από τις 9 το πρωί ξεκίνησε ο κόσμος να συγκεντρώνεται στην πλατεία. Η μέρα ήταν ηλιόλουστη και παντού είχαν τοποθετηθεί Ελληνικές σημαίες, ολόγυρα της πλατείας. Μπροστά από την προτομή ήταν ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Φθιώτιδας Αμβρόσιος και οι προσκεκλημένοι υπουργοί και βουλευτές, ο Νομάρχης, Ο Στρατηγός, ο πρόεδρος μαζί με το Δημοτικό Συμβούλιο Λαμιέων και οι πρόεδροι των συλλόγων και οργανώσεων της πόλεως. Στις 10 π.μ., τελέστηκαν τα αποκαλυπτήρια. Πρώτα ψάλθηκε τρισάγιο και μετά έγιναν τα αποκαλυπτήρια. Στη συνέχεια ακολούθησε η κατάθεση στεφάνων και τηρήθηκε σιγή ενός λεπτού. Στο τέλος, ο Μητροπολίτης Αργυρόκαστρου κ. Παντελεήμονας έβγαλε ομιλία, ως πρόεδρος της ερανικής επιτροπής και του Νομάρχη Φθιώτιδας κ. Κακούρη. Η ερανική επιτροπή ανεγέρσεως του μνημείου που βρίσκονταν στην Αθήνα, είχε ορίσει την ώρα και την μέρα τέλεσης των αποκαλυπτηρίων, για να τιμήσει τον μοναδικό εθναπόστολο της χώρας που είχε την τύχη να κατάγεται από την Υπάτη Φθιώτιδας.
Η αξία του γλυπτού είναι ανεκτίμητη για την πόλη μας καθώς ο Σπύρος Ματσούκας αψήφησε τους κινδύνους και έκανε ότι μπορούσε για την χώρα μας. Δυστυχώς η Λαμία δεν τιμά με κάποιον συγκεκριμένο τρόπο τη μνήμη του. Δεν φροντίζει ούτε την προτομή και τον χώρο που είναι τοποθετημένη. Η πλατεία Ματσούκα έχει χαλασμένα παγκάκια και η προτομή είναι ραγισμένη σε κάποια σημεία, όπως φαίνεται και στις εικόνες που παρέθεσα παραπάνω. Δεν γίνεται συντήρηση ούτε του χώρου, ούτε της προτομής και πολλές φορές, ο δήμος δεν μεριμνά για να καθαρίσει τα δέντρα που καλύπτουν την προτομή.
Η πλατεία δεν είναι πολυσύχναστη, καθώς είναι ακριβώς πάνω στο δρόμο. Οι άνθρωποι δεν κάθονται εκεί συχνά γιατί τα χορτάρια είναι πολύ ψηλά. Όταν ο δήμος περιποιείται τον χώρο είναι ένα όμορφο μέρος να καθίσει κάποιος. Την προτομή δεν την προσέχουν και ίσως φταίει η θέση που την έχουν τοποθετημένη γιατί είναι παράλληλα στο δρόμο. Η πλατεία επίσης καλύπτεται με έναν τεχνητό φράκτη από μεσαίου μεγέθους δεντράκια και αυτό κάνει ακόμα πιο δύσκολο τον εντοπισμό του γλυπτού στο χώρο.
Στις 22 Ιανουαρίου 2013 η προτομή του Σπύρου Ματσούκα υπέστη βεβήλωση. Έβαψαν με χρώματα όλη την προτομή και ζωγράφησαν με κόκκινο και χρώμα τη βάση της.
Όνομα Συντάκτη
Γράφει η Ιωάννα Αδάμ, τελειόφοιτη φοιτήτρια του Π.Τ.Δ.Ε. του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
Βιβλιογραφία
Ο συντάκτης φέρει την ευθύνη των κειμένων.
Subscribe
0 Comments
Greek