Χατζημιχάλης Νταλιάνης
Το γλυπτό του Χατζημιχάλη Νταλιάνη αναπαριστά την προτομή του, κατασκευασμένη από μάρμαρο και τοποθετημένη σε μαρμάρινο βάθρο. Τα αποκαλυπτήρια πραγματοποιήθηκαν το 1959 στο Δελβινάκι Πωγωνίου. Ο καλλιτέχνης είναι ο Ανατόλης Λαζαρίδης. Εκτός από το όνομα του εικονιζόμενου, πάνω στο βάθρο της προτομής αναγράφεται:
ΙΠΠΑΡΧΟΣ ΤΟΥ ΑΓΩΝΟΣ
ΤΗΣ ΠΑΝΙΛΛΕΝΕΙΣΙΑΣ
Η ΓΕΝΕΤΕΙΡΑ
ΕΥΓΝΝΩΜΟΝΟΥΣΑ
Χ.ΜΙΧΑΛΗΣ ΝΤΑΛΙΑΝΗΣ
Ο ΗΡΩΑΣ ΤΟΥ
ΦΡΑΓΚΟΚΑΣΤΕΛΛΟΥ
ΣΦΑΚΙΩΝ
17/5/1828
Τοποθεσία
Το γλυπτό βρίσκεται στην είσοδο του Δελβινακίου Πωγωνίου, Ιωαννίνων
Πατρότητα
Ο Ανατόλης Λαζαρίδης γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, σπούδασε στο Διδασκαλείο του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας και στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα στον τομέα γλυπτικής, απ’ όπου αποφοίτησε βραβευμένος. Σπούδασε ταυτόχρονα και στο Πανεπιστήμιο Αθηνών στο τμήμα Φιλολογίας. Μετά το τέλος των σπουδών του εργάστηκε σρην Αίγυπτο και δημιούργησε πολλά έργα έως το 1950 που έρχεται στην Αθήνα όπου συνεχίζει να εργάζεται σε πολλούς τομείς: γλυπτική, ζωγραφική, χαρακτική, μετάλλιο, γραφικές τέχνες. Από το 1952 μετέχει σ’ όλες σχεδόν τις Πανελλήνιες Εκθέσεις και από το 1956 σ’ όλες τις Biennale μεταλλίου της FIDEM. Στην Biennale Μεσογειακής Τέχνης Αλεξανδρείας εκπροσώπησε την ελληνική χαρακτική καθώς και στην Biennale του Σινσινάτι (Η.Π.Α.) τον ίδιο χρόνο με ευμενέστατες κριτικές και τιμητικές διακρίσεις. Τιμήθηκε με τέσσερα βραβεία σε διαγωνισμούς ανεγέρσεως μνημείων, (Κοζάνης, Λυκόβρυσης, Κορυδαλλού, Εθνικής Αντιστάσεως – Ρήγα κ.ά.). Έχει λάβει μέρος σε πολλές ομαδικές εκθέσεις, έχει πραγματοποιήσει πολλές δικές του και έχει εικονογραφήσει αρκετά βιβλία. Έχει ακόμα καταπιαστεί με την ποίηση, την λογοτεχνία και την κριτική της τέχνης σε εφημερίδες και περιοδικά της Αιγύπτου και της Ελλάδος. Εξέδωσε στην Αίγυπτο ποιητική συλλογή με τίτλο “Πολύπτυχο” και αργότερα τη συλλογή του “Μνήμη”, η οποία τιμήθηκε με το Βραβείο Μαργαρίτας Γρίβα για την καλύτερη ποίηση της Αιγύπτου. Διετέλεσε μέλος του Καλλιτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, μέλος της Διεθνούς Ομοσπονδίας της Τέχνης του Μεταλλίου (FIDEM), καλλιτεχνικός σύμβουλος της Ελληνικής Φωτογραφικής εταιρίας (ΕΦΕ), αξιωματούχος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Φωτογραφικής Τέχνης (FIAP) και μέλος του Ιδρύματος Νεοελληνικών σπουδών.
Ο Χατζημιχάλης Νταλιάνης γεννήθηκε το 1775 στο Δελβινάκι Ιωαννίνων. Το πραγματικό του όνομα είναι Μιχαήλ Χρήστου. Το προσωνύμιο «χατζής» του αποδόθηκε επειδή όπως συνηθιζόταν στην εποχή αυτή, ταξίδεψε στους Αγίους Τόπους και βαφτίστηκε στον Ιορδάνη Ποταμό. Το επώνυμο Νταλιάνης, ή Δαλιάνης ανάλογα την μετάφραση του λατινικού γράμματος «D» σε «Ντ» ή «Δ», είναι ψευδώνυμο που του αποδόθηκε, εμπνευσμένο από όπλο εποχής, το νταλιάνι.
Ο Χατζημιχάλης Νταλιάνης εγκαταστάθηκε στην Τεργέστη και εργάστηκε στο εμπόριο καπνών, το οποίο του απέδιδε σημαντικές χρηματικές απολαβές. Το 1816 εγγράφηκε στην Φιλική Εταιρία και αφοσιώθηκε στην προετοιμασία της επανάστασης. Συγκρότησε ιππικό με το οποίο το 1825 πολέμησε στην Πελοπόννησο εναντίον των αιγυπτιακών στρατευμάτων του Ιμπραήμ και διακρίθηκε στη μάχη της Δαβιάς που έλαβε χώρα στις 12 Αυγούστου. Επίσης συμμετείχε στις αρχές του 1826, σε συνεργασία με τον Νικόλαο Κριεζώτη και τον Βάσο Μαυροβουνιώτη στην τυχοδιωκτική εκστρατεία του Λιβάνου (τέλη Φεβρουαρίου-25 Μαρτίου) που είχε σκοπό την ενίσχυση του τοπικού εμίρη Μπεσίρ που ακουγόταν πως σκόπευε να εξεγερθεί εναντίον του σουλτάνου. Όταν όμως ο Μπεσίρ διαπίστωσε πως πρόκειται για μεμονωμένη ενέργεια που δεν υποστηρίζεται από την Ελληνική κυβέρνηση, αρνήθηκε την συνεργασία. Ο Νταλιάνης και οι συνεργάτες του αφού λεηλάτησαν τα περίχωρα της Βηρυττού, επέστρεψαν στην Ελλάδα. Αφού επέστρεψε έγινε μέρος των επιχειρήσεων υπό τον Καραϊσκάκη στην βορειοδυτική Αττική εναντίον των τουρκικών φρουρών που σκόπευαν να ενισχύσουν την πολιορκία της Ακρόπολης. Στη συνέχεια, συνεργαζόμενος ξανά με τον Καραϊσκάκη προσπάθησαν να βοηθήσουν τους πολιορκημένους στην Ακρόπολη Έλληνες.
Στις 23 Απριλίου 1827 ο Καραϊσκάκης πεθαίνει και ο Χατζημιχάλης Νταλιάνης πηγαίνει στην Κρήτη. Αποβιβάζεται στις 5 Ιανουαρίου 1828 με σώμα πεζών και 100 ιππείς στην Γραμβούσα με σκοπό την ενίσχυση της επανάστασης της Κρήτης. Μετακινήθηκε στα Σφακιά στις αρχές Μαίου. Ο Μουσταφά πασάς της Κυδωνίας, γενικός διοικητής της Κρήτης συγκεντρώνει δυνάμεις με σκοπό την σύγκρουση μαζί τους. Όταν πληροφορείται πως ο Χατζημιχάλης έχει μετακινηθεί στα Σφακιά απειλεί τους σφακιανούς να μείνουν αμέτοχοι. Στις 8 Μαίου μικρό τμήμα στρατιωτών και ιππικού αποσπάται υπό τον Χατζημιχάλη, τον Μανουσογιαννάκη και τον Δεληγιαννάκη επιτίθονται σε σώμα των Τούρκων που σκόπευε να ενωθεί με το σώμα του Μουσταφά. Στις 17 Μαίου ο Μουσταφά με 8000 άνδρες φτάνουν στο Φραγκοκάστελο όπου είναι οχυρωμένος ο Χατζημιχάλης. Στην αρχή της μάχης το αποτέλεσμα δεν μπορούσε να προδικαστεί παρά την αριθμητική υπεροχή των Οθωμανών. Εν τέλει όλοι οι αμυνόμενοι πραγματοποίησαν έξοδο από το κάστρο. Στις 18 Μαΐου έπεσε νεκρός όπως και οι περισσότεροι υπερασπιστές του Φραγκοκάστελου, μάχη γνωστή από τον θρύλο των «Δροσουλίτων». Οι Δροσουλίτες αποτελούν κρητική παράδοση κατά την οποία στα τέλη Μαίου οι αγωνιστές της μάχης του Φραγκοκάστελου εμφανίζονται στον κάμπο τις ώρες που ανατέλλει και δύει ο ήλιος.
Το μνημείο του Χατζημιχάλη Νταλιάνη όπως και η ιστορία που αυτό φέρει χαίρει ιδιαίτερης εκτίμησης στον τόπο καταγωγής του. Συγκεκριμένα το μνημείο είναι τοποθετημένο στην είσοδο του χωριού σε περίοπτη θέση γεγονός που αντικατοπτρίζει τη σημασία που του δίνεται από τους κατοίκους του. Στις 5 Νοεμβρίου 2012 ο Δήμος Σφακίων προχώρησε σε συμβολική αδερφοποίηση με τον Δήμο Πωγωνίου (στον οποίο ανήκει το Δελβινάκι) και ανήμερα της επετείου αδερφοποίησης κάθε χρόνο στο Δελβινάκι πραγματοποιούνται εκδηλώσεις μνήμης συμπεριλαμβανομένης της κατάθεσης στεφάνου από τις τοπικές αρχές στο μνημείο του Χατζημιχάλη Νταλιάνη.
Όνομα Συντάκτη
Γράφει η Βασιλική Βλαχάκη, φοιτήρια του Π.Τ.Δ.Ε., του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
Βιβλιογραφία
Μητροπολίτου Ερμουπόλεως Ευαγγέλου (1950)Ο Πολέμαρχος Χατζημιχάλης Νταλιάνης (1775-1828) , Αλεξάνδρεια: Τυπογραφείον Ν. Μητσάνη
Διαδικτυακές πηγές:
https://odosell.blogspot.com/
https://apeirosgaia.wordpress.com
https://www.protothema.gr
delvinaki-pogoni.blogspot.com
Ο συντάκτης φέρει την ευθύνη των κειμένων.
Greek